การแสดงภาคอีสาน

ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ การแสดงภาคอีสาน ภูมิประเทศทั่วไปของภาคตะวันออกเฉียงเหนือเป็นที่ราบสูง มีแหล่งน้ำจากแม่น้ำโขง แบ่งตามสภาพชีวิต ภาษา และประเพณีต่าง ๆ ผู้คนเชื่อในไสยศาสตร์ มีพิธีกรรมบูชาวิญญาณและสิ่งศักดิ์สิทธิ์ การแสดงจึงเป็นเรื่องเกี่ยวกับชีวิตประจำวัน และสะท้อนถึงอาชีพและความเป็นอยู่ที่ดี เกมส์อีสานที่เรียกว่าเซิงนั้นค่อนข้างเร็ว กระฉับกระเฉง และสนุกสนาน เช่น เซิงกระทิข้าว, เซ้งโป่งลาง, เส็งกระยาง, เส็งสวิง, เซ้งเดียว ครกด้วง เป็นต้น ภูไท เป็นการเต้นรำที่คล้ายกับภาคเหนือ กติกา บาสเกตบอล

1. เซิ้งสวิง

เป็นเกมภาคตะวันออกเฉียงเหนือแบบดั้งเดิม ท้องถิ่น อำเภอยางตลาด จังหวัดกาฬสินธุ์ เป็นการแสดงภาคอีสานกระตุ้นจิตสำนึกของคนในท้องถิ่น ซึ่งมีอาชีพล่าสัตว์น้ำโดยใช้ลูกตุ้มเป็นเครื่องมือหลัก ในปี พ.ศ. 2515 ปรมาจารย์นาฏศิลป์ไทย กรมศิลปากร ได้นำท่าศิลปะท้องถิ่นมาปรับปรุงท่าทางที่กระฉับกระเฉงขึ้น ตามทำนองเพลง ดูสนุกและมีความสุข

เครื่องดนตรี ที่ใช้เล่นชิงช้า ได้แก่ กลองยาว กลองแต เข่น ฆ้องมอง กาบ กับ ฉาบ ฉาบ และครูบ

เครื่องแต่งกาย แต่งกายชายสวมเสื้อเหมาโฮมิ สวมเลกกิ้งพันรอบศรีษะและเอวหลังคล้องมือ ผู้หญิงนุ่งโสร่งผ้ามัดหมี่อีสานแบบโบราณมีขายาวคลุมเข่า สวมเสื้อยืดตามลักษณะของสาวไทยฟู สวมเสื้อแขนกุดคอปิด ปาดหน้าอก ประดับเหรียญโลหะเงิน ตอนนี้ใช้กระดุมพลาสติกสีขาวแทนตัดชายเสื้อ คอ ข้อมือ และตัดแต่งตามหน้าอกด้วยผ้าสีตัดกัน เช่น สีเขียวขอบแดง หรือใส่เสื้อคอกลม ตัดช่วงอก แล้วปิดทับตัวเสื้อ กับสร้อยคอโลหะเงิน ลงทุนในกำไลและกำไล ซาลาเปาทรงสูงตรงกลางศีรษะ พันรอบดอกไม้ กุมมือไว้

2. โปงลาง

โป่งลางเป็นชื่อโป่งที่คล้องคอวัวต่างๆ ไม้เทนนิสที่ทำจากไม้หรือโลหะ ส่วนล่างของปากขยายและบวมจึงเรียกว่าโปน ในสมัยโบราณคนอีสานเดินทางไปต่างประเทศเพื่อค้าขาย ใช้บรรทุกบนหลังวัว ยกเว้น วัว ที่ผูกไว้ตรงกลางยอดและนำขบวน เวลาเดินจะเอียงซ้ายขวาสลับกัน ทำเสียง นี่เป็นสัญญาณบ่งบอกว่าหัวหน้าขบวนอยู่ที่ไหน พวกเขากำลังจะไปไหนเพื่อไม่ให้หลงทาง การแสดงภาคอีสาน

เครื่องแต่งกาย ใช้ดาราหญิงล้วนสวมแขนกระบอกสีล้วน สวมเสื้อคลุมมัดหมี่ ผ้าสบายตัวเฉียง ที่คาดผมลายดอกไม้เอวผูกโบว์

เครื่องดนตรี โป่งลางหรือเครื่องดนตรีอื่นๆ ที่ใช้ในดนตรีอีสานพื้นบ้าน

3. เซิ้งตังหวาย

เป็นการเต้นรำบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ ในพิธีกล่าวขอโทษชาวอุบลราชธานี แล้วกล่าวสุนทรพจน์ในงานเทศกาลและให้การต้อนรับแขกผู้มีเกียรติจากภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ครูนาฏศิลป์พื้นเมือง วิทยาลัยนาฏศิลป์ร้อยเอ็ด กรมศิลปากร ประยุกต์และปรับโครงสร้างกระบวนการนาฏศิลป์ รวม 12 ท่า จากปรมาจารย์นาฏศิลป์อีสาน

เครื่องแต่งกาย นักแสดงสวมชุดดอกไม้ โสร่งผ้าฝ้ายมัดหมี่คาดศีรษะสูง

เครื่องดนตรี พื้นบ้านที่ใช้เล่น ได้แก่ โป่งลาง แคน พิณ ซอ กาบ ฉาบ และฉาบ

4. เซิ้งกระหยัง

เป็นการเต้นรำที่เป็นแบบอย่างของเซิงกระติ๊บห่าว การแสดงภาคอีสาน โดยเปลี่ยนตะกร้าข้าวเป็นกระยาง เป็นภาชนะที่ทำจากไม้ไผ่ มีลักษณะเป็นตะกร้าแต่มีขนาดเล็กกว่าเซิงกระยาง หนึ่งในเกมส์กาฬสินธุ์ อ.กุฉินารายณ์ได้ประดิษฐ์ท่ารำจากที่อื่น เช่น เศียนกระทิงขาว และเสนศาลาวัง และจัดกระบวนการใหม่โดยเปลี่ยน นำ และรวมเข้าด้วยกัน มี 19 ท่าที่มีชื่อต่างกัน เช่น ท่าไหว้ ท่าตาใต้ ท่าดอกไม้ ท่าดอกไม้ เป็นต้น

เครื่องแต่งกาย ผู้หญิงคนนั้นสวมเสื้อแขนกุดสีดำ หรือนุ่งผ้าซิ่นสีน้ำเงินขลิบขาว มัดผมลายดอกมัดหมี่ ผู้ชายใส่เสื้อมอฮ่อมและเลกกิ้ง คาดเข็มขัดคาดเอวและศีรษะ

เครื่องดนตรี ดนตรีพื้นบ้านอีสานประกอบด้วย กลองยาว ฉิ่ง ฉาบ ใช้เป็นเครื่องดนตรีจังหวะ มีไม้เท้า พิณ และปี่แอ่เป็นทำนอง

5. เซิ้งกะโป๋

เป็นเกมที่เน้นความบันเทิงเป็นหลัก โดยใช้กะปูหรือกะลามะพร้าวเป็นอุปกรณ์เล่นที่สำคัญ โดยเฉพาะประเทศในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น ฟิลิปปินส์ อินโดนีเซีย โดยเฉพาะมาเลเซีย มีเกมที่ใช้เคสติดมาด้วย เมื่อการเก็บเกี่ยวสิ้นสุดลง การแสดงภาคอีสาน ชาวมาเลย์จะสนุกสนานและเฉลิมฉลอง บางคนช่วยขูดมะพร้าวและทุบน้ำพริก กะลามะพร้าวจึงมารวมกันเป็นจังหวะสนุกสนาน

เครื่องแต่งกาย เซิงคาโปะจะแบ่งการแสดงออกออกเป็นสองกลุ่ม คือ ชายและหญิง ในขณะที่ผู้หญิงสวมชุดพื้นเมืองอีสาน เคลาโอ ติดเสื้อกล้าม ใช้ริบบิ้นปรามณรงค์ทำซาลาเปา ผู้ชายใส่เลกกิ้งใส่เสื้อคอกลมผูกเอว

เครื่องดนตรี ที่ใช้ดนตรีอีสานพื้นบ้านแต่เล่นลวดลายพื้นเมืองตะวันออกเฉียงใต้ ผัดซันรูจ

6. ฟ้อนผู้ไท

โป่งผู่ใต้ จ.สกลนคร ภูใต้เป็นการรำที่แตกต่างจากรำพื้นบ้านอื่นๆ เพราะสกลจะตอกตะปูผู้ไทรของจังหวัดนคร คล้ายกับตะปูที่ด้านหลัง ปลายเล็บจะมีห่วงไหมสีแดง ใช้ผู้หญิงสะอาด การรำที่ชาวภูไทสกลนครเป็นผู้คิดค้น เนื้อเพลง สลับกับท่วงทำนอง การแสดงภาคอีสาน ดังนั้นการเต้นจึงถูกนำมาใช้เพื่อเอาชนะเนื้อเพลงและนำโทนของเพลงมาแทน ท่ารำ ได้แก่ บัวตูม บัวบัว หาดแสงแส่ บางแสน นางไอหล่อโดน หรือนุ๊กกี้กระดิกหางไปตามชายหาดของเลดี้ไอ

เครื่องดนตรี ได้แก่ กลองหาน หาน แทมบูรีน กลองต๊าป กลองยาว ฆ้องมง ปางขาด และไม้กับกบ

เครื่องแต่งกาย เสื้อผ้าจะใส่เสื้อสีดำ ถุงผ้าสีดำขอบแดง ติดตะปูเหล็กหรือใช้กระดาษวาดเส้นด้วยห่วงสีแดงที่ปลาย ผ้าห่มสีแดง มัดผมด้วยดอกไม้สีขาว บางครั้งก็ผูกผ้าสีแดงแทน เครื่องแต่งกายของชาวภูไทที่พบในจังหวัดสกลนครมีการดัดแปลงเล็กน้อย เช่น เสื้อสีแดงขลิบสีดำ ถุงผ้าสีดำ ผ้าไกด์ใช้คลุมขาแทนผ้าเช็ดเท้าได้

7. เซิ้งกระติ๊บข้าว

เป็นสินค้าขึ้นชื่อของภาคอีสาน การแสดงภาคอีสาน และเป็นที่นิยมมากที่สุดแห่งหนึ่งเพื่อให้ประชาชนทั่วไปได้เข้าใจถึงการแสดงของภาคอีสานที่มีลักษณะเฉพาะคือการเต้นรำเพียงอย่างเดียว เกิดจากลูกไฟ ซึ่งเดิมทีเส็งอิสาไม่มีท่าทางจริงๆ พวกเขาดื่มแต่แอลกอฮอล์ยกมือขึ้นตีกลองตามต้องการ (บ้างก็บอกให้รำตามกรมสรรพสามิต) โดยไม่คำนึงถึงความงาม ยกเว้นจังหวะกลอง ปรบมือตามกำลังของสุรา

เครื่องแต่งกาย นักแสดงหญิงทุกคน สวมเสื้อแขนกุดคอกลม นุ่งผ้าซิ่น ห่มมัดหมี่ มัดผมด้วยซาลาเปา ตระกร้าข้าวพาดไหล่ขวา

เครื่องดนตรี ใช้ดนตรีพื้นบ้านอีสาน ขับร้องทำนอง